Terugblik Voeks Het Sticht Nieuwjaars Receptie 2025 & lezing over De Utrechtse Heuvelrug, woensdag 15 januari 2025.
Voeks het Sticht hield op woensdag 15 januari zijn traditionele Nieuwjaars Bijeenkomst, dit keer in combinatie met een lezing over de Utrechtse Heuvelrug met de Gelderse Vallei door Wil Nuijen. De ca 30 aanwezigen in Bistro Belle hadden, gezien de reacties, een zeer geslaagde middag. Aan het begin werden de aanwezigen ontvangen met een drankje en werd er, na een korte toespraak door onze Voorzitter Jan Geijsel en een minuut stilte gehouden voor de in 2024 overleden leden. Vervolgens werd het glas gehesen op het nieuwe jaar. Na nog enige tijd van geanimeerde gesprekken begon de lezing van Wil Nuijen vol prachtige verhalen en anekdotes.
Nuijen begon met behulp van een kaartje te laten zien waar die Utrechtse Heuvelrug nu precies ligt: van Amersfoort via Maarn, Doorn en Amerongen naar Rheden, met nog een wat losstaande “Berg” bij de Hoge Vuursche. Berg is moet natuurlijk wel in de context van het vlakke Nederlandse landschap worden gezien. De Amerongse berg, die de hoogste is op de Utrechtse Heuvelrug is 69 m hoog. Vervolgens legde hij uit hoe de Heuvelrug is doorstaan doordat in de voorlaatste ijstijd een grote ijsmassa vanuit het noord(-oost)en de grond op drukte tot een “stuwwal”. Tijdens daarop volgende opwarming van de aarde (met natuurlijk een discussie over de huidige klimaatverandering in de zaal) zorgde smeltwater voor een aantal doorbraken in de wal die we nu ook nog in ons landschap kunnen herkennen bijv. de Darthuizer Poort (dal) bij Leersum die zo’n 130.000 jaar geleden is ontstaan. Tijdens de droogte van de laatste ijstijd zorgden winden voor verspreiding van zand en het ontstaan van de zandvlakten en duinlandschappen in onze omgeving. Denk bijv. aan de Soesterduinen en Bosch en Duin. Maar ook het vlakke dekzand gebied van de Gelderse Vallei. De wisselvallige loop van de rivieren, en de invloed van onder meer de Utrechtse Heuvelrug daarop, was de andere component in het ontstaan van ons landschap.
Vervolgens ging Nuijen in op een aantal specifieke kenmerken die nog herkenbaar zijn / waren als het gevolg van deze geologische ontwikkelingen, zoals de Amersfoortse Kei die met het ijs is meegevoerd uit Scandinavië, de tabaksteelt op de zuidelijk flanken van de Utrechtse Heuvelrug en als gevolg daarvan de tabaksfabrieken in Veenendaal (Ritmeester en Panther) en het Tabaksmuseum in Amerongen. Maar ook de steenfabrieken langs de rivieren. Of het gebruik voor verdedigingswerken zoals de Grebbenberglinie door de Gelderse Vallei. Nuijen legde uit hoe deze inundatie linie kon worden aangelegd door gebruik te maken van het landschap (hoogteverschillen) en engineering oplossingen zoals stuwen en keerkades. Daarnaast werden er versterkte wallen en bunkers aan gelegd.
De hele lezing werd doorspekt met mooie anekdotes en tips om zelf een kijkje gaan nemen, zoals Fort Pannerden, de steenfabriek Bosscher Waarden bij Wijk bij Duurstede (Utrechts Landschap) of van De Tabaksplantage Willem III (inclusief mooie wandeling) bij Amerongen. Ook mooi is de Grebbelinie pad met 12 wandeltrajecten. Opnieuw een hele mooie, gezellige en leerzame middag. Met dank aan Mike voor het organiseren.
Klik hier voor de Slides en (meer) foto’s in een groter formaat.